Doradztwo zawodowe

EDUKACYJNO – ZAWODOWY
NIEZBĘDNIK
DLA RODZICA UCZNIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Szanowni Państwo,

Za chwilę Wasze dzieci ukończą szkołę podstawową i staną przed dylematem wyboru dalszej drogi kształcenia. Moment ważny, ale także trudny, bowiem od trafności podjętej decyzji zależeć będzie ich sukces zawodowy w przyszłości. Warto wesprzeć młodych ludzi w czasie dokonywania wyborów.

W ramach zajęć z doradztwa zawodowego, jakie prowadzę z młodzieżą w klasach VII – VIII realizuję program uwzględniający bloki tematyczne:

SAMOPOZNANIE
SYSTEM EDUKACJI W POLSCE
RYNEK PRACY
KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI

Największą trudność sprawia uczniom samopoznanie. Korzystam ze standardowych testów, które wspólnie omawiamy, ale nie wszystko da się zweryfikować taką metodą. Jako doradca zawodowy w ramach samopoznania pomagam Państwa Dzieciom określić ich predyspozycje i skłonności zawodowe, cele i wartości życiowe, możliwości i ograniczenia, mocne i słabe strony.

Zachęcam Państwa do współpracy, bowiem jako rodzice znacie swoje dzieci najlepiej, intuicyjnie potraficie określić ich potrzeby i zasoby, dlatego najskuteczniej możecie wesprzeć młodzież w pracy nad samopoznaniem.

SAMOPOZNANIE dotyczy określenia własnych cech:

osobowości
temperamentu
zdolności i umiejętności
charakteru
zainteresowań

OSOBOWOŚĆ rozumiana jako cechy psychiczne, które dzielimy na 4 kategorie:

intelektualne:

jestem zdolny
inteligentny
elokwentny

społeczne:

łatwo nawiązuję kontakty
jestem towarzyski
chętnie występuję publicznie

moralne:

jestem uczciwy
szanuję innych
jestem prawdomówny

emocjonalne:

szybko się denerwuję
jestem lękliwy

TEMPERAMENT – cechy zachowania:

SANGWINIK

dar przyciągania do siebie ludzi,
gadatliwy, narrator, dusza towarzystwa,
ma poczucie humoru, wesoły i spontaniczny,
ciekawy wszystkiego wokół siebie,
urodzony aktor,
żyje dniem dzisiejszym,
zmienność usposobienia.

MELANCHOLIK

skłonny do rozmyślań,
analityczny,
poważny i zdeterminowany,
ma zadatki na geniusza,
utalentowany i twórczy,
muzykalny, przejawia zdolności artystyczne,
filozofujący i poetyczny, wyczulony na piękno,
wrażliwy na potrzeby innych,
skłonny do poświęceń,

CHOLERYK

urodzony przywódca,
dynamiczny i aktywny,
nieodparta potrzeba zmian,
musi korygować błędy,
silna wola i zdecydowanie,
nie ulega wzruszeniom,
trudno go zniechęcić,
niezależny i samowystarczalny,
wzbudza zaufanie, wszystkim kieruje.

FLEGMATYK

powściągliwy,
niewymagający i beztroski,
spokojny, chłodny, opanowany,
cierpliwy, zrównoważony,
cichy, a przy tym dowcipny,
życzliwy i uprzejmy,
emocje skrywa głęboko,
pogodzony z życiem,

ZAINTERESOWANIA to skłonności do zajmowania się określonymi przedmiotami, czynnościami. Wszystko to, co lubimy robić w czasie wolnym. A wśród nich:

techniczne – pojawiają się podczas wykonywania takich prac, jak: proste naprawy sprzętu, majsterkowanie, samodzielne wytwarzanie różnych przedmiotów, umiejętność czytania planów i rysunków technicznych,
urzędnicze – przejawiają się w wykonywaniu typowych czynności biurowych, jak prowadzenie korespondencji, wypełnianie formularzy, ale także umiejętność obsługi komputera w zakresie edytorów tekstu,
naukowe – przejawiają się w czytaniu naukowych i popularnonaukowych publikacji, samodokształcania się w wybranych dziedzinach nauki, umiejętność stosowania różnych praw i zasad wiedzy naukowej,
artystyczne – przejawiają się w uprawianiu form artystycznych lub wzbogacaniu wiedzy na ich temat, np. malowanie, rzeźbienie, taniec, śpiew, szycie ubrań itp.
społeczne – przejawiają się w czytaniu publikacji o tematyce socjologicznej, psychologicznej, pedagogicznej, z zakresu stosunków międzyludzkich, podejmowaniu działań charytatywnych, opiekowaniu się innymi,
menedżerskie – przejawiają się w zakresie poszerzania swojej wiedzy w zakresie ekonomii, handlu i biznesu, już w trakcie nauki uczniowie umieją znaleźć sobie sposób na zarabianie pieniędzy na swe wydatki.

ZDOLNOŚCI to naturalne umiejętności wykonywania pewnych zadań. Zdolności są względnie stałymi cechami, dzięki którym bez trudu i chętnie każdy wykonuje określone zadania. Muzyk będzie miał zdolności muzyczne, plastyk – plastyczne i na tej bazie zbuduje swą karierę zawodową.

Do zdolności ogólnych zaliczymy:

inteligencję
spostrzegawczość
zręczność
wyobraźnię

Zdolności specjalne to:

językowe
matematyczne
techniczne
artystyczne
sportowe
organizacyjne
manualne

UMIEJĘTNOŚCI w odróżnieniu od zdolności mogą się zmieniać i można je zdobyć poprzez naukę i dalej rozwijać i doskonalić. Umiejętności to nic innego jak praktyczne zastosowanie wiedzy, którą zdobywa się w trakcie nauki: obsługa komputera, prowadzenie samochodu, gotowanie, posługiwanie się językami obcymi.

Trafny wybór kierunku kształcenia i drogi kariery ósmoklasisty to nie lada wyzwanie, dlatego wspierajmy nasze pociechy. POWODZENIA !

Pedagog szkolny Monika Misztal
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie
Wydział Polityki Rynku Pracy

Opracowanie: Beata Bojarczuk, PUP w Lublinie
Agnieszka Sobolewska, OHP
Magdalena Wójcik, WUP w Lublinie

Mirosław Górczyński, LCEZ w Lublinie

Ideą doradztwa edukacyjno – zawodowego, zorganizowanego w bieżącym roku szkolnym 2019/2020 poprzez Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego jest wsparcie młodzieży w planowaniu własnej kariery zawodowej. To proces trwający przez całe życie, umożliwiający człowiekowi realizację umiejętności i zainteresowań osobistych, zawodowych i społecznych, którego ostatecznym celem powinno być osiągnięcie satysfakcji życiowej.

Zmiany na rynku pracy, bezrobocie, wzrastająca stale liczba informacji na temat zawodów i dróg kształcenia wpływają na dezorientację, niezdecydowanie oraz niedoinformowanie młodzieży w zakresie projektowania własnej ścieżki kariery. Największy dylemat przeżywają uczniowie, stojący przed wyborem kolejnego etapu kształcenia, który być może zdeterminuje ich przyszłe życie zawodowe. Uczniowie ostatnich klas, motywowani zbliżającymi się terminami, szkołę, do której chcą uczęszczać, wybierają najczęściej w ostatniej chwili. Sytuacja taka jest niekorzystna, dlatego tak niezbędne pozostaje wsparcie dorosłych: rodziców, którzy pomogą dziecku w rozpoznaniu własnych talentów, umiejętności, uzdolnień, zainteresowań, oraz doradcy zawodowego, pomocnego przy określeniu predyspozycji zawodowych, celów życiowych i zawodowych, posiadanych możliwości i ograniczeń, mocnych i słabych stron. Odpowiedzi na powyższe zagadnienia pozwolą wskazać kierunki rozwoju ucznia, zgodnie z jego cechami i zdolnościami.

zobacz też

Pomóż dziecku wybrać szkołę średnią

Wybór szkoły średniej przypada na okres dorastania i jest punktem zwrotnym w dalszej karierze edukacyjnej każdego ucznia. W okresie rozwoju dziecka jest normalne, że nie wie ono czego pragnie, dokąd zmierza, kim ma być. Potrzebuje czasu na odnalezienie drogi i tego, czym chce się zajmować w dorosłym życiu. Nie można zatem wymagać od dziecka, aby podjęło samodzielnie decyzję, kim chce być w przyszłości i w jakim kierunku będzie podążać. Nie można jednak narzucać mu ścieżki edukacyjnej, która bardziej jest zgodna z preferencjami rodzica niż dziecka.

Jak wspierać dziecko w wyborze szkoły

Zdarzają się dzieci, choć to rzadkość, które na etapie kończenia szkoły podstawowej wiedzą, co chcą robić, gdzie uczyć się dalej. Najczęściej na tym etapie dziecko nie ma jeszcze w pełni rozwiniętych struktur mózgowych odpowiedzialnych za ustalanie priorytetów, przemyślenia i racjonalne podejmowanie decyzji popartych argumentami za i przeciw, autorefleksji i pogłębionego wnioskowania.

Choć nastolatek potrafi zaskoczyć spostrzegawczością i pomysłowością, nie posiada jeszcze tak rozbudowanych mechanizmów myślenia jak dorośli. Dlatego nastolatek potrzebuje wsparcia rodziców i innych dorosłych w podjęciu tak ważnej decyzji dla jego przyszłości.

Pamiętaj, że wypowiedzi typu: „Idź do tego liceum, jest najlepsze w mieście”, „Ja Cię widzę wyłącznie w szkole budowlanej, sam wybrałem ten zawód i nie żałuję”, „Nie idź do ogólniaka, to Ci nie da żadnego konkretnego zawodu” albo „Handel? Stać Cię na więcej! Żadnej szkoły branżowej!” nie pomogą ani dziecku, ani waszej relacji teraz i w przyszłości. Mówiąc tak, podejmujesz decyzję za dziecko, nie dając mu szansy wyboru. Być może sam byłeś(-aś) w ten sposób nakłoniony(-a) do wyboru szkoły czy zawodu, w związku z tym będziesz unikać ukierunkowania dziecka, mówiąc: „To Twoja decyzja, nie moja, Ty będziesz chodzić do tej szkoły, nie ja – nie wtrącam się”, „Nie chcę, abyś miał do mnie pretensje, jak ja do własnych rodziców, więc nie chcę udzielać Ci rad”, „To Twoje życie, Twoja przyszłość, nie będę w to ingerować. Zresztą co ja wiem, tyle się zmieniło od czasu, kiedy sama chodziłam do średniej szkoły. Poszukaj sam w Internecie opinii o szkołach”.

Bywa też, że decyzja znajomych o wyborze konkretnej szkoły przekłada się na decyzję dziecka. Dzieje się tak, ponieważ dziecko odczuwa lęk przed nowymi znajomościami, boi się rozłąki z kolegami. Warto z dzieckiem porozmawiać o tym, że zmiana szkoły nie oznacza zerwanie więzi z bliskimi osobami.

Zadaniem rodzica nie jest podejmowaniem decyzji za dziecko, choćby był to trafny wybór, ale również nie powinno się pozostawiać dziecka samemu sobie – z lękiem, w osamotnieniu, z poczuciem bezradności. Zadaniem rodzica, w oparciu o wiedzę na temat dziecka, jest wskazać mu kilka możliwych kierunków i przeprowadzić przez trudny moment podejmowania pierwszej, samodzielnej i ważnej decyzji życiowej.

Kiedy wybrać szkołę średnią

Proces wyboru szkoły średniej wymaga czasu. Nie zostawiaj zatem rozmów na ten temat na ostatnią chwilę. Nie zaczynaj ich w 8 klasie, tuż przed egzaminem. Warto o tym pomyśleć wcześniej i rozmawiać z dzieckiem najlepiej od 6 klasy. Poniżej dowiesz się, jak to zrobić.

Czym kierować się w wyborze przyszłości dziecka

W pierwszej kolejności obserwuj dziecko. Od czasu do czasu przeprowadzaj analizę jego osiągnięć pod kątem: gotowości na wysiłek edukacyjny, możliwości intelektualnych, ocen z poszczególnych przedmiotów, zdolności, zainteresowań i hobby, temperamentu (spokojny – aktywny, praca w grupie – samodzielne wykonywania zadania), stanu zdrowia. Sprawdź mocne strony i predyspozycje dziecka, np. za pomocą testów on-line na indywidualni.pl.

Po drugie zachęcaj do udziału w zajęciach pozalekcyjnych, pozwalaj doświadczać udziału w różnych aktywnościach, bądź w tym obszarze modelem dla dziecka, pokazuj, jak można w ciekawy sposób spędzać czas wolny.

Po trzecie przedstawiaj dziecku, na czym polega proces wyboru i podejmowania decyzji. Wspólnie z dzieckiem trenujcie te kompetencje, w granicach rozsądku pozwalaj dziecku na inicjonowanie procesu wyboru i podejmowanie samodzielnych decyzji, rzeczowo rozmawiaj z nim, jeśli podjęta decyzja okaże się być chybiona. Wspólnie zastanówcie się, jak można to zrobić inaczej.

Po czwarte wierz w swoje dziecko, pomagaj mu w odkrywaniu swoich mocy, wzmacniaj jego poczucie własnej wartości – to pomaga w trudnych chwilach i ułatwia podejmowanie dobrych decyzji.

Mocne i słabe strony dziecka

Prowadź rozmowy z dzieckiem… o nim samym. Omawiajcie jego mocne i słabe strony od początku edukacji – jakie są jego umiejętności, wiedza, cechy, cele i wartości. Możecie skorzystać z testów na indywidualni.pl. Ustalcie listę przedmiotów, w których dziecko czuje się najlepiej, a których nie lubi się uczyć, co od zawsze było w jego kręgu zainteresowań i je pasjonowało, a co nudziło. Przeanalizujcie zajęcia dodatkowe, na które dziecko chodziło: które go pochłaniały, a które były szybko porzucane. Poniżej znajduje się lista pytań, na które warto wspólnie z dzieckiem szukać odpowiedzi.

Pytania o zainteresowania:

Co lubię robić?
Co mnie ciekawi?
Jak spędzam wolny czas?
Jaką aktywność wybieram dla siebie?

Pytania o umiejętności:

Czy mam jakieś uzdolnienia, talenty?
Co potrafię zrobić, wykonać?
Z czym sobie radzę?

Pytania o wiedzę:

Co wiem?
W jakich przedmiotach jestem dobry(-a)?

Pytania o cechy:

Jaki jestem? (cechy psychologiczne np. inteligencja, charakter, temperament oraz fizyczne np. siła, kondycja fizyczna, wygląd, wzrost, stan zdrowia)

Pytania o cele i wartości:

Co jest dla mnie ważne?
Do czego dążę?
Na czym mi zależy?
Jaki jest poziom moich aspiracji, ambicji?

Pomysły na wybór szkoły

Bardzo przydatne w wyborze szkoły są informacje o placówkach, zawodach i rynku pracy.

Przeanalizujcie z dzieckiem mapę (lokalizacja) i strukturę szkolnictwa ponadpodstawowego (obecnie to: liceum ogólnokształcące, technikum, szkoła branżowa I i II stopnia). Zapoznajcie się z ofertą szkoły (kierunki, dodatkowe uprawnienia), zasadami rekrutacji. Zdobądźcie informacje na temat zdawalności egzaminów, które świadczą o poziomie nauczania w szkole. Z lokalizacją szkoły wiążą się dojazd i koszty nauki – te również weźcie pod uwagę. Przydatne informacje znajdziecie na stronach internetowych szkół.

Wasza uwaga powinna skupić się także na pytaniach dotyczących samego zawodu, a dokładnie czynności i zadań zawodowych, wymagań zdrowotnych, co do wykształcenia i warunków pracy. Takie wiadomości przydadzą się podczas rozważania propozycji technikum czy szkoły branżowej. Dobrym źródłem informacji są rzetelne strony, takiej jak np. INFOdoradca+.

Szczególną grupą informacji zewnętrznych mogą się okazać wiadomości o rynku pracy, a dokładnie, co się na nim dzieje, jakie wymagania on stawia, jaki rynek pracy interesuje nasze dziecko. My dorośli wiemy, w oparciu o nasze własne doświadczenia, że rynek pracy jest zmienny, więc wymaga od człowieka aktywności, zaradności, stałego rozwijania zasobów własnych kompetencji, wiedzy i umiejętności. Podczas rozmowy o tym z dzieckiem przydatne okazać się mogą takie strony, jak Mapa Karier, e-ZAMEK.pl.

Skorzystajcie z pomocy doradcy zawodowego w określeniu predyspozycji zawodowych dziecka.

Rodzicu, pamiętaj, że o wyborach życiowych Twojego dziecka należy rozmawiać, poddawać je weryfikacjom i konfrontacji. Wybór oznacza kontakt ze wszystkimi możliwościami dostępnymi w danym momencie.

Na poniższych stronach znajduje się więcej przydatnych informacji dot. wyboru szkoły, predyspozycji:

Źródła:

Jak mądrze wybierać i wspierać? Poradnik dla rodziców i kandydatów do szkół ponadpodstawowych na rok 2019/2020, UMS Warszawa – Biuro Edukacji, Warszawa 2019.
Pomagam mojemu dziecku wybrać zawód i szkołę ponadgimnazjalną, Broszura dla rodziców, KOWEZiU, Warszawa.

Dr Marta Majorczyk Pedagog, psycholog, psychoterapeuta systemowy, doradca rodzinny, trener, animator rozwoju (coach, mentor, tutor), badacz i wieloletni nauczyciel akademicki. Od stycznia 2015 roku współpracuje z Niepubliczną Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną przy Uniwersytecie SWPS w Poznaniu. Kierownik studiów podyplomowych dla nauczycieli z zakresu: edukacji elementarnej, terapii pedagogicznej, wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, wychowania do życia w rodzinie. Współtwórca nowatorskich kierunków kształcenia: edukacja prorozwojowa oraz mediaworking. Autorka sześciu monografii i wielu tekstów popularno-naukowych, analiz oraz opracowań o tematyce rodzinnej, rozwoju dziecka, wychowania i opieki, a także neurodydaktyki.